به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ علیرضا مهدی نسب/// در دهمین سالگرد امضای برجام، برخی جریانها همچنان میکوشند که مقصر حمله آمریکا و اسراییل به خاک کشورمان را عدم همکاری جمهوری اسلامی با آمریکا و شرکای غربی اش در برجام بدانند و به عبارتی برجام را دست دوستی دراز شده از سوی غرب دانسته که ایران آن را پس زده است! البته از ایشان بیش از این هم توقعی نمی رود؛ بهویژه وقتی امضاکننده اصلی برجام از طرف ایران بعدها میگوید که نه تنها متن توافق را بهدقت نخوانده، بلکه بندی حیاتی بدون اطلاع او وارد آن شده است.
اجازه دهید نگاهی به اصل توافق داشته باشیم:
۱. اصل توافق: برنامه اقدام محدودکننده، نه عهدنامه دوستانه
برجام در صفحه 3، بند سوم مقدمه، صراحتاً بیان میکند:
"Iran reaffirms that under no circumstances will Iran ever seek, develop or acquire any nuclear weapons."
یعنی ایران پیشاپیش، حتی پیش از گرفتن امتیاز، تعهد میدهد که هیچگاه به سمت تسلیحات اتمی نمیرود. این تعهدی یکطرفه بود، بدون گرفتن ضمانت الزامآور از طرف مقابل. در ادامه، ساختار توافق مبتنی بر بازگشتپذیری تحریمها، محدودیتهای سختگیرانه، و نظارتهای بیسابقه است.
۲. محدودیتهای هستهای ایران (فصل اول متن توافق)
بر اساس صفحه 27 متن اصلی برجام:
"Iran will keep its level of uranium enrichment at up to 3.67% for 15 years."
همچنین درصفحه 34:
"Iran’s total enriched uranium stockpile will not exceed 300 kg of up to 3.67% enriched uranium for 15 years."
این بدان معناست که برای یک دوره طولانی، ظرفیت صنعتی و استراتژیک ایران در غنیسازی عملاً حذف شد. هرگونه ذخیرهسازی بیشتر یا غنیسازی در سطح بالاتر، ممنوع بود.در حالی که برای بهرهبرداری از یک رآکتور قدرت نیاز به چند تُن اورانیوم غنیشده است و این عملا یعنی تعطیلی آن.
۳. تأسیسات فردو
در صفحه7 آمده است:
"Iran will convert the Fordow facility into a nuclear, physics and technology center... no nuclear material will be present at the Fordow Fuel Enrichment Plant."
تأسیسات فردو که بهعنوان یکی از مقاومترین و زیرزمینیترین مراکز هستهای جهان شناخته میشود، از یک مرکز فعال غنیسازی، به مرکز تحقیقاتی غیرهستهای تبدیل میشود. تنها 1044 سانتریفیوژ باقی میماند و آن هم بدون فعالیت غنیسازی.
۴. نظارت شدید و اجرای پروتکل الحاقی
صفحه 9، بند 13:
"Iran will provisionally apply the Additional Protocol to its Comprehensive Safeguards Agreement..."
ایران داوطلبانه پذیرفت که تحت سختگیرانهترین رژیم نظارتی تاریخ معاصر قرار گیرد؛ با بازرسیهای مکرر، شفافسازی اطلاعاتی، و دسترسی فراتر از پادمان.
۵. مکانیسم ماشه: ابزار بازگشتپذیری تحریمها
در قطعنامه 2231، بخشهای 11 و 12 و همچنین ضمیمه B، سازوکاری تعبیه شده که با صرف شکایت یک طرف (مثلاً آمریکا) بدون نیاز به اجماع، تمام تحریمهای قبلی بازمیگردد بدون نیاز به رأیگیری مجدد در شورای امنیت.
"If the complaining participant deems the issue unresolved, the sanctions will snap back automatically after 30 days..."
این مکانیسم، یک تله حقوقی بود نه تضمین همکاری.
۶. پایبندی ایران، نقض آمریکا
طبق ۱۴ گزارش رسمی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران تا سال ۲۰۱۸ بهطور کامل به تعهداتش پایبند بود. اما دولت ترامپ، در می ۲۰۱۸ بدون ارائه سند نقض، بهصورت یکجانبه از توافق خارج شد و تحریمها را بازگرداند.
هیچ بند از توافق یا قطعنامه، به آمریکا اجازه چنین اقدامی نمیداد؛ بلکه این خروج خلاف روح و متن توافق بود.درواقع کنترل، مهار و فشار باقی ماند، نه دعوت به صلح یا رفاقت.
منابع:
متن رسمی JCPOA (PDF پارلمان اروپا) : لینک دانلود فایل برجام از سایت رسمی پارلمان اروپا
قطعنامه 2231 شورای امنیت
